فعل اتتیرگن یا فعل سببی در ترکی استانبولی Ettirgen

فعل اتتیرگن یا فعل سببی در ترکی استانبولی  Ettirgen

هر زمان که به یک فعل متعدی(فعلی که پس از آن حرف «را» می‌آید یا به اصطلاح پس از فاعل، می‌توان مفعول نیز در جمله آورد) یکی از پسوندهای « DIR, Er, Ir, t » اضافه شود فعل تبدیل به اتتیرگن میشود که فعلی اطلاق میشود که یک نفر، کسی دیگر را مجبور به انجامش می‌کند یا درخواست انجام کاری را از کسی دیگر می‌نماید.

Ahmet denizde yüzüyor فعل شنا کردن لازم است پس نمی‌تواند اتتیرگن شود

توجه کنید که فعلی می‌تواند متعدی باشد که بتوان پس از آن برای سوالات «چه، چه چیز را، چه کسی را» پاسخی یافت. مثلا در اینجا نمی‌توان گفت: چه چیز را شنا می‌کند!!؟  جمله معنی ندارد پس لازم است.

فعل اتتیرگن ترکی استانبولی (فعل سببی ترکی):

در این فعل در حقیقت، فاعل انجام‌دهنده اصلی کار نیست بلکه کار را به کسی دیگر میسپارد تا انجام دهد.

فرمول ساخت: توجه کنید که ساخت فعل اتتیرگن ، فرمول ثابت ندارد و بیشتر شنیداری است؛ البته من برای راحتی زبان‌آموزان فرمول‌هایی را نوشته ام که صدالبته همه‌جا کارساز نیست و با استثناهایی مواجه خواهید شد.

1)اغلب افعالی که به حرف صدادار یا «r» میرسند، پسوند «t» می‌گیرند:

bekle-t-ti            oku-t-tu            ara-t-tı              uyu-t-tu             söyle-t-ti           otur-t-tu

Beni bir saat beklettin من را یک ساعت منتظر گذاشتی

Öğretmen öğrencilere kitap okutuyor معلم دانش‌آموزان را مجبور به کتاب خواندن میکند

Doktor hastayı yürüttü دکتر بیمار را به راه رفتن وا داشت

در همه این مثال‌ها می‌بینید که فاعل فقط اراده کرده و کار را کسی دیگری انجام داده است

توجه: افعال خوردن و گفتن از این قانون تبعیت نمی‌کنند:

Yemek – yedirmek     demek – dedirtmek

2)افعالی که به -ır,-ir,-ur,-ür ختم می‌شوند: این پسوندها از دیگر پسوندها کمتر استفاده می‌شود. اغلب افعالی که به حروف بی‌صدای بم(چسپ ته کفش) میرسند یا تک‌هجایی هستند به این پسوندها ختم میشوند ولی قانون کاملی ندارند. حدود بیست فعل هستند که این پسوندها را می‌گیرند:

it-ir     iç-ir     geç-ir     düş-ür     göç-ür     piş-ir     yat-ır

şiş-ir   uç-ur    kaç-ır

Anne bebeğini yatağa yatıracak.مادر کودکش را در روی تخت میخواباند

Ahmet ödevlerini bitirecek.احمد تکالیفش را تمام خواهد کرد

Polis hırsızı elinden kaçırdı.پلیس دزد را از دستش فراری داد(دزد فرار کرد)

 

3) بقیه افعال به پسوندهای -dır, -dir, -dur, -dür -tır, -tir,-tur, -tür می‌رسند:

sor-dur    dik-tir    aç-tır    yak-tır    yüz-dür    çalış-tır    al-dır

Ali herkesi güldürdü.

Arkadaşlar arabayı durdurdu.

Öğretmen pencereyi açtırdı.

توجه: افعال زیر استثنا هستند:

  kalk-    بلند شدن              kal-dırبلند کردن

gel-                    آمدن               getir  آوردن

git-   رفتن                göt-ürبردن

gör-        دیدن          gös-terنشان دادن

نکات مهم:

افعال اتتیرگن علاوه بر اینکه کننده کار را مجبور به انجام فعل می‌کنند، بیان‌گر درخواست، خواهش، امر، باعث انجام کاری شدن و حتی کمک نیز هستند.

Bana bu sınavı Ali kazandırdıبا کمک علی من تو این امتحان قبول شدم

برای یادگیری بهتر ترکی استانبولی و شرکت در کلاسهای آنلاین ترکی استانبولی با من در ارتباط باشید.