تصور یک سفره عثمانی بدون شیرینی ممکن نیست، در دوره عثمانی حتی در سفره های عادی و روزمره پادشاهان نیز حداقل یک شیرینی وجود داشت. در بسیاری از ضیافتها علی الخصوص در ماه مبارک رمضان، سفره ها به انواع شیرینی ها و دسرها منجمله حلوا، راحت الحلقوم فرنی انواع شیربرنج مانند محلبی، سوتلاچ، آشوره و زرده و یا همان شعلهزرد که مختص سفره ترک میباشند و همچنین انواع کمپوتها، شربتها و مرباها مزین میگردید.
بر اساس شواهد سیاحان خارجی در پایتخت عثمانی ، غذاهایی که به وسیله آن در ضیافتها پذیرایی میشده و همچنین آنچه که در دفتر محاسبات کاخهای عثمانی نوشته شده، از اوایل قرن پانزدهم تا اواخر قرن ۱۸ام انواع حلوا، آبنباتهای میوه ای، مرباها، کمپوتها و شربتها از جمله شیرینی ها و دسرهایی بود که در مطبخ کاخهای عثمانی طبخ میگردید. در سفره های رنگین عثمانی، در بین دسرهای تهیه شده با شیر، طبخ فرنی و انواع شیربرنج و در بین شیرینی های خمیری نیز طبخ کاداییف نوعی شیرینی لذیذ مخصوص ترکیه ، بیش از همه رواج داشت. با گذشت زمان یعنی بعد از قرن هجدهم نیز طبخ انواع باقلوا ها در سفره عثمانی رواج یافت.
در استانبول طباخ خانههای مخصوصی به نام “آش اولری” وجود داشت، در این طباخ خانه ها انواع آبنبات ها ،شیرینی های تهیه شده با تخم مرغ، و دیگر شیرینی ها طبخ می گردید. برخی از این شیرینی ها در روغن سرخ میشد که بسیار لذیذ بودند. گاهی به داخل برخی از آنها انواع سبزیجات و تخم مرغ افزوده میشد. علی الخصوص ترکها زمانی که روزه میگرفتند، این خوردنی های بی نظیر را ترجیح میدادند. این خوردنی های لذت بخش عموما به وسیله شکر و یا عسل تهیه میشد. آنها پشت سر هم از این شیرینی ها میل میکردند. در بین این شیرینی ها ، شیرینی سفید رنگی وجود داشت که بدان حلوا میگفتند. این شیرینی با بادام، عسل و سفیده تخم مرغ تهیه میشد.
در دوره عثمانی مربای گل سرخ نیز به اندازه رایحه دلپذیر این گل حائز اهمیت بود. در باغ ها و باغچه های کاخهای عثمانی گلهای محمدی که در ترکیه بدان “Okka Gülü” و یا گل صد برگ گفته میشود، پرورش می یافت که از آنها در تهیه گلاب، شربت و مربای گل استفاده میشد. علاوه بر این مبالغ بسیاری نیز جهت خرید گل سرخ برای تهیه مربای گل هزینه میشد. گرچه امروزه یافتن گل محمدی در ترکیه کمی مشکل است از اینرو از گل خوشبو و صورتی رنگ رز برای تهیه مربای گل استفاده میشود.
از دیگر شیرینی جات و دسر های ترکیه می توان انواع حلوا (Helva)، باقلوا (Baklava)، راحت الحلقوم یا لوکوم (Lokum)، کدایف (Kadayif) که شبیه به باقلواست و در شیره پخته می شود، سوتلو ( Sütlü Nuriye)، لوقما (Lokma) خمیری که در روغن سرخ و سپس در شیره ی غلیظ انداخته می شود، روانی (Revani) نوعی کیک که در شیره غوطه ور می شود، قورابیه (Kurabiye) نوعی شیرینی با مغز گردو، تولومبا (Tulumba) چیزی شبیه به بامیه ایرانی ، محلبی (Muhallebi) نوعی فرنی که با شیر و آرد برنج و در انواع شکلاتی میوه ای و مغزدار تهیه می شوند، سوتلاچ (sütlaҫ) فرنی برنج، (Keșkül) فرنی بادام، زرده (Zerde) فرنی برنج با زعفران، اشاره کرد.
